چکیده:
در بیان امام مهدی(عج) و روایات سایر ائمه(ع) نیز تعیین وقت برای ظهور مردود شمرده شده است. البته حضرت فرموده‌اند: «برای تعجیل فرج، زیاد
دعا کنید».
تعداد کلمات 1320 / تخمین زمان مطالعه: 6 دقیقه
نویسنده: کبری خدابخش
کلام امام
امام زمان(عج) دربارۀ ظهور خود چه فرموده‌اند؟
مهم‌ترین سخن آن حضرت در این‌باره مطلبی است که از طریق محمد بن عثمان دومین نایب خاص) در پاسخ به نامۀ اسحاق بن یعقوب، بیان فرموده‌اند. در آن‌جا آمده است: ... و اما وقت ظهور من به ارادۀ خداوند متعال بستگی دارد. کسانی که وقت آن را تعیین می‌کنند، دروغ‌گو هستند... .[1] ابوعلی می‌گوید: از محمد بن عثمان عمروی شنیدم که می‌گفت: ... و پرسیدم که فرج کی خواهد بود؟ پاسخ آمد: تعیین‌کنندگانِ وقت، دروغ می‌گویند.[2] در بیان امام مهدی(عج) و روایات سایر ائمه(ع) نیز تعیین وقت برای ظهور مردود شمرده شده است. البته حضرت فرموده‌اند: «برای تعجیل فرج، زیاد
دعا کنید».

امام و ظهور
آیا خود امام زمان(عج) مایل و منتظر ظهور است؟
باید بدانیم که امام زمان(عج) از همۀ ما بیش‌تر آرزوی ظهور دارد و برای آن دعا می‌کند و بارها به شیعیان نیز فرموده‌اند برای تعجیل در ظهورم دعا کنید.[3] آن حضرت با دیدن این همه ظلم و فساد، بیش از ما ناراحت می‌شود[4] و منتظر روزی است که بتواند عدالت و معنویت و اسلام را در تمام جهان حکم‌فرما نماید. طبق روایت امام صادق(ع)، منظور از مضطر ناچار) در آیۀ 62 سورۀ نمل، امام زمان(عج) است؛[5] یعنی ایشان در دوران غیبت در حال ناچاری به سر می‌برند و هر آن منتظر پایان این دوران است.

امام زمان(عج) هنگام ظهور به چه زبانی صحبت می‌کنند؟
برای نوع گویش امام مهدی(عج) دلیل و مدرک خاصی نداریم، اما براساس روایات مربوطه، امام معصوم به همۀ زبان‌ها آگاه است و با هرکس به زبان خودش سخن می‌گوید؛ مقتضای امامت نیز همین است. ضمن آن‌که حضرت مهدی(عج) در زمان غیبت و در تشرفات نیز به زبان شخص مخاطب سخن گفته است؛ زیرا مقتضای ایجاد ارتباط کلامی نیز همین است. آری، شاید با توجه به این‌که زبان قرآن و سنت زبان اسلام)، عربی است، در حکومت جهانی حضرت مهدی(عج) نیز زبان رسمی زبان عربی باشد همان‌گونه که در دنیای امروز انگلیسی، زبان بین‌المللی است) و همۀ مردم یا غالب آن‌ها به زبان عربی آشنا خواهند شد.

زمان ظهور
آیا می‌توان وقت ظهور را پیش‌بینی کرد؟
ظهور امام زمان(عج) به ارادۀ الهی بستگی دارد که در صورت فراهم بودن شرایط، به دستور خداوند تحقق می‌یابد. بنابراین تاریخ آن را فقط خداوند می‌داند و هیچ‌کس نمی‌تواند تاریخ دقیق آن را پیش‌بینی کند. در روایات بیان شده که هرکس وقتی را برای ظهور مشخص کند، دروغ‌گوست. مهزم اسدی از امام صادق(ع) پرسید: «فدایت شوم! ظهور قائم آل‌محمد(ص) و تشکیل دولت حق که در انتظارش هستید، طول کشید؛ این امر کی تحقق خواهد یافت؟» حضرت فرمود: تعیین‌کنندگان وقت ظهور دروغ‌گویند؛ عجله‌کنندگان هلاک می‌شوند و کسانی که تسلیم هستند، نجات می‌یابند.[6] خود امام زمان(عج) در این‌باره فرمود‌ه‌اند: ظهور فرج، به ارادۀ خداوند متعال بستگی دارد و کسانی که برای ظهور وقت تعیین می‌کنند، دروغ‌گو هستند.[7] بنابراین هیچ‌کس نمی‌تواند زمان ظهور را پیش‌بینی کند. البته ما باید همیشه و در هر لحظه منتظر ظهور باشیم و از عجله، تعیین وقت و گوش سپردن به سخن کسانی که وقت مشخص می‌کنند، بپرهیزیم و همواره تسلیم امر خداوند باشیم.

آیا ظهور نزدیک است؟
در این‌که ما در دورۀ آخرالزمان به سر می‌بریم تردید نداریم؛ اما در چه مقطعی از آخرالزمان، معلوم نیست و تحقق نشانه‌های عمومی ظهور، دلیل بر تحقق شرایط ظهور نیست؛ زیرا در نشانه‌های عمومی، چون علایم، غیرحتمی و دارای مراتب‌اند، احتمال‌های دیگری هم وجود دارد. امیدواریم که ان‌شاءالله ظهور حضرت نزدیک باشد.

آیت‌الله بهجت، حتی به پیران نیز بشارت داده که ظهور نزدیک است؟
آیت‌الله بهجت چنین مطلبی را نفرموده‌اند؛ البته این‌که همه _ چه پیر و چه جوان _ باید به ظهور حضرت ولی‌عصر(عج) امیدوار باشند، سخن درستی است و مژدۀ ظهور هم کار پسندیده‌ای است و در دعاهای مربوط به حضرت ولی‌عصر(عج) آمده که «انّهُم یرَونَه بَعیداً وَنَراهُ قریباً؛ دشمنان ظهور فرج را دور می‌بینند، ولی ما شیعیان) آن را نزدیک می‌بینیم» و نیز در روایت سفارش شده که هر صبح و شام، منتظر ظهور آن حضرت باشید. بنابراین همه امیدواریم که روزی شاهد ظهور حضرت باشیم و از این رو برای آمدن ایشان لحظه‌شماری می‌کنیم.

آیا صحت دارد که روز 25 ذی‌‌القعده روز ظهور امام زمان(عج) خواهد بود؟
در روایات به بعضی روزها به منزلۀ روز ظهور اشاره شده است؛ مثل روز جمعه،[8] شنبه،[9] یا روز نوروز[10] و روز عاشورا.[11] البته چنان‌چه دقت شود، این روایات اختلافی با هم ندارند. می‌تواند روز عاشورا در نوروز و جمعه یا شنبه اتفاق افتد. البته روایات جمعه قوی‌تر هستند، اما دربارۀ روز دحوالارض 25 ذی‌القعده) روایتی در این‌باره یافت نشد. البته مرحوم سید بن طاووس می‌فرماید: شیخ صدوق در کتاب ثواب الاعمال روایتی نقل کرده که روز 25 ذی‌القعده روز قیام قائم(عج) است.[12] اما چنین روایتی در کتاب‌های چاپ شده از ثواب الاعمال وجود ندارد. بنابراین نمی‌توان گفت این روز، روز قیام امام زمان(عج) است.

آیا امام زمان(عج) جمعه ظهور می‌کند؟
روز جمعه از چند جهت اختصاص به امام زمان(عج) دارد: یکی آن‌که ولادت حضرت در آن روز بوده، و دیگر آن‌که ظهور آن حضرت در روز جمعه خواهد بود،[13] ولی وقوع ظهور در روز جمعه امری قطعی نیست؛ اگرچه طبق بعضی از روایات، ظهور در روز جمعه خواهد بود.

چرا امام زمان(عج) در روز جمعه ظهور می‌کنند؟
اولاً، حکمت بعضی مسائل برای ما روشن نیست و ممکن است در آینده روشن شود؛ ثانیاً، از نظر اسلامی، جمعه، عید است و شرافت بسیاری دارد. از این جهت مناسبت دارد که ظهور مهدی(عج) که از اشرف حوادث عالم است، در چنین روز شریفی واقع شود. همان‌گونه که میلاد باسعادتش در جمعه واقع شده است.[14] زیارت آن حضرت در روز جمعه مستحب به شمار می‌رود و سفارش گردیده است؛ ثالثاً، مسئلۀ وقوع ظهور در روز جمعه، امری قطعی و تغییرناپذیر نیست.

مکان ظهور
محل وقوع ظهور کدام کشور است؟
براساس روایات، محل ظهور حضرت و اعلام آن به جهانیان، مکۀ معظمه است. در این خصوص روایات زیادی وارد شده که به یک نمونه اشاره می‌کنیم: امام باقر(ع) در این خصوص فرموده‌اند: چون امام مهدی(عج) قیام کند، به مسجدالحرام می‌رود و پشت به کعبه می‌ایستد و 313 مرد نزد او حاضر می‌شوند و نخستین سخنی که به زبان جاری می‌کند این آیه است: (بَقیَّةُ اللهِ خَیرٌ لَکُم إن کُنتُم مُؤمِنین).[15]
نیز بر پایۀ روایات دیگر، حضرت در مسجدالحرام ضمن اعلام ظهور، خود را به جهانیان معرفی و همگان را به پیروی از خود و پذیرش دین الهی دعوت می‌کند.

امام زمان(عج) کجا ظهور می‌کند و آیا از همان ابتدا دست به قیام می‌زند؟ چرا و چه موقع به شهر قم و کوه خضر خواهد آمد؟
امام مهدی(عج) در مکه ظهور می‌کنند و بنابر نظر مشهور، در همان موقع قیام می‌نماید، ولی برای تشریف‌فرمایی ایشان به شهر مقدس قم و کوه خضر، روایت معتبری وجود ندارد. البته گفتنی است که در روایات ائمۀ اطهار(ع)، از شهر مقدس قم و مردم بافضیلت این سرزمین، خصوصاً در عصر غیبت به بزرگی یاد شده است؛ ازجمله این حدیث: عفان بصری می‌گوید: امام صادق(ع) به من فرمود:
«آیا می‌دانی که قم را به چه سبب «قم» نامیده‌اند؟» گفتم: «خدا و پیامبر و شما داناتر هستید». فرمود: «از این جهت قم نامیده شد که اهل آن در اطراف قائم آل‌محمد(عج) گرد می‌آیند و در رکاب او قیام و او را یاری می‌کنند و در یاری او استقامت می‌ورزند».[16]

اطلاع از ظهور
در زمان ظهور امام زمان(عج) جهانیان چگونه از آمدن ایشان باخبر می‌شوند؟
ظهور امام مخفیانه نیست تا ابتدا افراد خاصی بدانند و بعد به سایرین خبر دهند؛ بلکه وقتی ظهور اتفاق بیفتد، همۀ مردم دنیا از آن مطلع می‌شوند.[17] به همین دلیل به ما گفته شده: خبر ظهور را از کسی قبول نکنید؛ زیرا اگر ظهور اتفاق بیفتد همه می‌فهمند و احتیاجی به خبر دادن نیست. اما این‌که چگونه ممکن است همه با هم بفهمند؟ در پاسخ می‌گوییم: یکی از علامت‌های ظهور امام زمان(عج) ندای آسمانی[18] است. همۀ مردم جهان آن را خواهند شنید و حتی کسانی که خواب‌اند بیدار شده، آن را می‌شنوند[19] و از آن پس نام امام زمان(عج) بر سر زبان‌ها می‌افتد و همه باخبر می‌شوند.[20] علاوه بر این، علامت‌هایی مانند قیام فرد پلیدی به نام سفیانی و نیز فرد باتقوایی به نام یمانی نیز در چند ماه قبل از ظهور اتفاق می‌افتد[21] و مردم را آمادۀ ظهور می‌کند.

 
پی نوشت ها:

[1]. اصول کافی، ج2، ص237.

[2]. همان، ص236، ح3.

[3]. همان، ص485، ح4.

[4]. الاحتجاج، طبرسی، ج2، ص278. در این نامه امام زمان می‌فرمایند به دلیل به شک افتادن گروهی از شما ناراحت شدیم).

[5]. تفسیر قمی، ج2، ص129.

[6]. بحارالانوار، ج52، ص103.

[7]. کمال‌الدین، ج2، ص484.

[8]. بحارالانوار، ج52، ص279، ح1.

[9]. همان، ص290، ح30.

[10]. همان، ص308، ح84.

[11]. الغیبة، شیخ طوسی، ص274.

[12]. اقبال الاعمال، ج2، ص24.

[13]. بحارالانوار، ج52، ص279.

[14]. همان.

[15]. کمال‌الدین، ج1، باب32، ص604، ح16.

[16]. بحارالانوار، ج6، ص216 به نقل از: زندگانی کریمۀ اهل‌بیت(ع)، ص168).

[17]. امام صادق(ع) به مفضل فرمود: «کسی او را نمی‌بیند مگر همه با هم او را می‌بینند. پس هرکس غیر این را به شما گفت، تکذیبش کنید». همان، ج53، ص6).

[18]. یعنی قبل از ظهور، صدایی از آسمان نام امام زمان(عج) و نام پدرش را صدا زده، خواهد گفت: از امام مهدی(عج) پیروی کنید. امام صادق(ع)می‌فرماید: گوینده‌ای از آسمان صدا می‌کند که آگاه باشید حق با علی(ع)و شیعیان اوست و این صدا و پیام آسمانی را همۀ مردم دنیا با زبان‌های مختلف می‌شنوند و می‌فهمند. الغیبة، شیخ طوسی، ص266).

[19]. الغیبة، نعمانی، ص262، ح13.

[20]. میزان الحکمة، ج1، ص186، ح247.

[21]. بحارالانوار، ج52، ص231، ح96.
- نرم افزار مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی